We luisteren voorbij je eetgedrag

Van overleven naar veiligheid in je lichaam

Wanneer je langdurig stress of trauma hebt ervaren, verkeert je lichaam in een staat van paraatheid of terugtrekking. Oriëntatie op veiligheid ontbreekt, en je zintuigen staan afgesteld op gevaar. Het maakt daarbij niet uit hoeveel inzicht je hebt in je verleden, of hoeveel je begrijpt van wat je hebt meegemaakt. Zolang je lichaam in overlevingsstand staat, voelt het van binnenuit niet veilig. Daarom werkt cognitieve therapie vaak niet afdoende.

De eerste stap is om je lichaam concrete ervaringen aan te bieden, zodat het van binnenuit weer veiligheid kan ervaren. Dit gaat natuurlijk niet vanzelf. Je lichaam heeft tijd, herhaling en gezamenlijkheid nodig om te kunnen schakelen van overleven naar regulatie. Dit doen we door neurosensorisch lichaamswerk;  eenvoudige en gerichte oefeningen, die de samenwerking tussen je zintuigen en zenuwstelsel herstellen. Die bijdragen aan stapsgewijze reorganisatie van je zenuwstelsel

Voorbeelden zijn:

• Leren je opnieuw te verbinden met je zintuigen, inclusief de signalen van binnenuit (zoals ademhaling, hartslag, honger of spanning).

• Het trainen van je aandacht om je te richten op wat goed is em goed voelt.

• Het opbouwen van draagkracht, ook voor plezier en welbevinden.

Je hoeft in deze fase niet meteen aan ‘je trauma’ te werken. Sterker nog, veiligheid ontstaat niet door je trauma te herbeleven, maar door je lichaam een andere ervaring aan te bieden. Pas wanneer je lichaam zich veilig voelt, wordt het mogelijk om te dragen wat eerst ondraaglijk was.

Leren luisteren naar wat je lichaam vertelt

Zodra je lichaam zich iets veiliger voelt, ontstaat er ruimte om te gaan luisteren. Niet naar je hoofd, maar naar de taal van je binnenwereld: spanning, adem, impuls, honger, moeheid. Wat voel ik eigenlijk? En wat betekent dat?

Veel mensen weten echt wel wat ze zouden moeten doen, maar merken dat hun lichaam niet meewerkt. Dan gaat het niet over onwil, maar om een systeem dat niet beschikbaar is. Je zenuwstelsel doet precies wat nodig is om je te beschermen. Maar zolang die beschermende reactie niet erkend en ondersteund wordt, blijft je in een soort stand-by modus staan en verandert er dus niets. Daarom gaat het niet over nog harder je best doen, maar over leren voelen en volgen wat je lichaam je vertelt. 

Voorbeelden zijn:

• Leren herkennen van je eigen stresspatronen: hoe voelt jouw lichaam als het geactiveerd raakt of zich terugtrekt?

• Leren toestaan van lichamelijke signalen, zonder ze te hoeven fixen of onderdrukken.

• Leren hoe je de natuurlijke bewegingen in je systeem kunt ondersteunen, zodat spanning of angst geen bedreiging meer vormt.

Zelfregulatie bouw je op door herhaalde ervaringen van veilige co-regulatie. Iemand die met je meebeweegt, op je afstemt en bij je blijft.  Je leert reguleren door je gedragen te voelen en juist dát is wat je vaak hebt moeten missen.

Deze fase is dan ook niet het moment om iets te ‘veranderen’. Het is de fase waarin je leert luisteren zonder oordeel. Nieuwsgierig mag worden naar jouw systeem, hoe jouw lichaam communiceert met je. Waarin je lichaam niet iets moet doen voor jou, maar waarin jij leert toelaten wat er nu is.

Van verwarring naar helderheid over wie jij bent

Als je lichaam lange tijd in overleving heeft gestaan, wordt het moeilijk om onderscheid te maken tussen binnen en buiten. Je voelt niet meer wat van jou is en wat van de ander. Of je voelt het zó scherp, dat alles overweldigend wordt. Zeker als jij jezelf herkend in hoogsensitiviteit is de kans groot dat er weinig filters zijn en het onderscheid amper te maken is.

De psychische ik-grens gaat niet alleen over gedrag of communicatie, maar over iets fundamentelers. Lichamelijk kunnen voelen dat jij een ‘ik’ bent met een begin en een einde. Dat er een grens is tussen jouw binnenwereld en de buitenwereld. Die grens zie je natuurlijk niet, maar kun je wel voelen; als stevigheid, als containment en als innerlijk referentiepunt.

Wanneer die grens ontbreekt of te rigide is geworden, voelt je innerlijke wereld onveilig of onbegrensd. Je raakt overspoeld door prikkels, emoties of verwachtingen van buitenaf. Of je sluit jezelf juist helemaal af, uit angst dat er iets binnenkomt wat je niet kunt dragen. In beide gevallen raak je het contact kwijt met je lichaam. En het is bijna niet meer mogelijk om je eigen ZELF te voelen. Dit leidt dus heel gemakkelijk tot verstoringen in je zelfbeeld.

Voorbeelden zijn:

• Hervinden van je innerlijke ruimte en in contact komen met jouw gevoelens, impulsen, ervaringen en behoeften.

• Leren onderscheid maken wat bij jou hoort en wat niet.

• Oefenen met innemen van jouw plek en  aangeven van je grens.

Herstellen van je ik-grens betekent dat je leert je voelsprieten naar binnen te richten. Dat je de taal van jouw lijf gaat leren en daarmee leert spelen. Als jij je eigen binnenwereld weer kunt bewonen, voelt dat als thuiskomen. Je voelt dat je bestaat en dat je er mag zijn. Ook in contact met een ander.

Van aanpassing naar leven in je eigen kleur

Als je zenuwstelsel meer en meer beschikbaar komt voor verbinding en afstemming in plaats van bescherming en overleven, verschuift er iets. Je hoeft niet langer te leven in reactiemodus. Je hoeft niet langer te kiezen voor wat het veiligste is, hoe het hoort of van je wordt verwacht. Je mag, misschien wel voor het eerst, gaan luisteren naar jezelf. Heel vaak komt dan iets groters dan eten in beeld: jouw leven.

In deze fase gaat het over kleur bekennen. Over jezelf niet langer verbergen, terugtrekken of opofferen, maar stap voor stap gaan voelen: Wie ben ik? Wat heb ik nodig? Wat klopt voor mij?

Voorbeelden zijn:

• Leren wat jou werkelijk voedt en dit gaat verder dan alleen je eten. Waar ga jij van stralen, wat past bij jou, waar laad je van op, wat inspireert je, waar droom je van?

• Onderzoeken hoe je jouw leven mag inrichten, zodat jij kunt gaan floreren.

• De moed ontwikkelen om keuzes te maken, die niet voortkomen uit angst of controle, maar uit weten wie jij bent in je essentie.

Jezelf voeden is dan geen strijdtoneel meer, maar een levenshouding. Je voedt jezelf met wat je lichaam nodig heeft, maar ook met schoonheid, stilte, verbinding, plezier of iets om voor te leven. En eten? Dat vraagt geen controle meer. De natuurlijke eetcyclus herstelt zich, omdat je systeem niet langer in overlevingstand staat. Je hoeft er niet steeds meer mee bezig te zijn. Het gaat eindelijk vanzelf.